استان اردبیل
استان اردبیل یکی از استانهای فلات پهناور ایران است که با بیش از 17880 کیلومتر در شمال غرب ایران واقع و (حدود ???? درصد از مساحت کل کشور را به خود اختصاص داده است . و شهر تاریخی و مذهبی اردبیل، مرکز آن است.استان اردبیل بر طبق آخرین تقسیمات کشوری، شامل ? شهرستان ، ?? بخش، ?? شهر و ?? دهستان می‌باشد. این استان در سال ???? از استان آذربایجان شرقی جدا و به استانی مستقل تبدیل شد.
استان اردبیل از شمال با 5/282 کیلومتر مرز مشترک توسط شهرستانهای پارس آباد ، اصلاندوز ، بیله سوار ، گرمی و نمین با کشور جمهوری آذربایجان همسایه است . دونقطه اصلاندوز و بیله سوار مغان با جمهوری آذربایجان ارتباط زمینی دارد .
همسایه جنوبی استان اردبیل ، استان زنجان می باشد که توسط شهرستان خلخال به طول 5/62 کیلومتر مرز مشترک دارد .
مرز طبیعی شرقی استان اردبیل رشته کوههای طالش است که بین دو استان اردبیل و گیلان قرار گرفته است و تنها گذرگاه طبیعی بین این دو استان گردنه های زیبا و در عین حال دشوار حیران و اسالم است . استان اردبیل با 175 کیلو متر مرز مشترک توسط شهرستانهای اردبیل- کیوی – خلخال با استان گیلان همسایه است .
استان آذربایجان شرقی با 324 کیلومتر مرز مشترک همسایه غربی استان اردبیل است . و بیشترین مرز مشترک را به خود اختصاص داده است .
استان اردبیل
از نظر مختصات جغرافیایی در مدارهای 45 دقیقه و 37 درجه و 42 دقیقه و 39
درجه شمالی نسبت به «گرینویج» و منتهی الیه شمالی و جنوبی نصف النهارهای
55 دقیقه و 48 درجه و 3 دقیقه و 47 درجه منتهی الیه غربی و شرقی قرار دارد
و توسط رشته کوههای باغرو و سبلان در محاصره است .
کوههای تالش یا باغرو امتداد سلسله جبال البرز است که استان اردبیل را از استان گیلان جدا می سازد و از خراسان تا قفقاز امتداد دارد . این رشته کوهها از شهرستان اردبیل حدود 40 کیلومتر فاصله دارد و در شرق استان اردبیل قرار گرفته است .
کوه سبلان با 4820 متر ارتفاع از سطح دریا فاصله اش با استان اردبیل به اندازه رشته کوههای شرقی آن یعنی 40 کیلومتر در مغرب اردبیل قرار گرفته است .
کوه آتشفشانی سبلان از دیر باز از احترام خاصی بین مردم اردبیل برخوردار بوده است و مثل یک مکان مقدس بسان عقابی که بالهایش را گشوده شهرستان اردبیل را در نظر دارد . مردم اردبیل از دیر باز کوه سبلان را محلی مقدس می شمردند و وجود قبر یکی از پیامبران را به آن نسبت می دهند . ارتفاع حدود 3000 متری اردبیل از سطح دریا و وجود کوههای فوق هوای اردبیل را سرد و معتدل کرده است . گرمای هوای اردبیل در گرمترین فصل سال به ندرت از 30 درجه تجاوز می کند ولی مغان که در منتهی الیه شمالی استان قرار دارد با ارتفاع کمش از سطع دریا دارای آب و هوای گرم و شرجی است . جغرافیای عمومی شهرستان اردبیل از ارتفاعات کوهستان‌های سبلان، طالش و بزغوش، متأثر است.بیشتر نواحی اردبیل بیش از ? هزار متر از سطح دریا ارتفاع دارد. قله سبلان با ارتفاع ??20 متر در شمال غربی‌این شهرستان واقع شده و در اعتدال هوای آن نقش عمده‌ای دارد. شهرستان اردبیل
از مناطق سرد سیر ایران است و بین ? تا ? ماه در سال دارای هوایی
سرد است. زمستان‌های بسیار سرد و تابستان‌های معتدل از ویژگی‌های آب
و هوائی اردبیل است.استان اردبیل زادگاه علما و مفاخر دینی بسیاری است .
جمعیت استان اردبیل
بر اساس سرشماری سال ???? برابر یک میلیون و ??? هزار نفر می‌باشد که 48/7
درصد آن شهرنشین، ?/?? درصد آن روستانشین و ?/? درصد دیگر آن غیر
ساکن و عشایر بوده‌اند.
مورخان قدیم اردبیل
را به نام «آرتاویل» معرفی کرده و آنرا واژه‌ای اوستائی دانستند که از دو
کلمه? ”ارتا (مقدس)“ و ”ویل (شهر)“ که معنی شهر مقدس را می‌دهد تشگیل
یافته است و بسیاری از مورخان اسلامی‌بنای شهر اردبیل را به فیروز پادشاه ساسانی (4?? - ??? م) نسبت می‌دهند .
اردبیل در زمان هخامنشیان اهمیت سیاسی و نظامی مهمی داشت و مرکز استقرار اردوی ایران جهت حفظ و نگهداری مرزهای شمالی ایران بود. به روایت اوستا،. زرتشت پیامبر ایرانی در کنار رود ”دائی‌تا“ که امروزه ارس نامیده میشود به دنیا آمد و در کوه سبلان کتاب خود را نوشت و برای ترویج دین خود به شهر ”بادان پیروز“ که اردبیل امروزی است رفت عده‌ای به او ایمان آوردند و در این ناحیه جنگی روی داد که در این جنگ زردشتیان برهمه روستاها و قصبه‌های اطراف اردبیل دست یافتند...
دوران زندگی و دعوت آن پیام رسان باستانی ایران تقریبا ده قرن پیش از میلاد مسیح و یا سی قرن قبل از این تاریخ بوده است با توجه به این مطلب از پیدایش اردبیل پیش از سی قرن می گذرد و تاریخ آن به دوره های اول مهاجرت آریاها به سرزمین ایران
می رسد . به قول مورخان آغاز آن مهاجرت از سه هزار قرن تا قرن چهاردهم قبل
از میلاد بوده است . اگر «اورارتو» ها اولین قوم آریایی باشند که در این
این سامان سکونت کرده و در بنای اردبیل موثر بوده اند تاریخ اردبیل خیلی قدیمتر از آن خواهد بود که با ظهور زرتشت نسبت به اردبیل عنوان شده است .
در زمان حمله عرب‌ها به ایران (22هجری قمری) اردبیل بزرگترین شهر آذربایجان
بود که به دست سپاهیان اسلام افتاد. بین سال‌های ??? تا ??? ه. ق
این شهر مرکز حکمرانی طایفه بنی ساج بود که حکومت را از مراغه به اردبیل انتقال داده بودند. اردبیل تا حمله مغول مرکز حکومت آذربایجان بود. شاه اسماعیل صفوی برای تشکیل‌حکومت واحد ایرانی از اردبیل قیام کرد و تبریز را در سال ??? ه.ق پایتخت رسمی ایران قرار داد. در دوره‌صفوی اردبیل از لحاظ سیاسی و اقتصادی سرآمد شهرهای ایران بود. این شهر در مسیر شاهراه تجاری ایران واروپا قرار داشت و ابریشم و مال التجاره وارده از گیلان از طریق اردبیل به اروپا صادر می‌شد.
استان اردبیل با داشتن دهها جاذبه طبیعی و تاریخی یکی از قطبهای عمده سیاحتی کشور محسوب میشود تفرجگاه سرسبز گردنه حیران ، دامنه های کوه پوشیده از برف سبلان ، آبگرمهای معدنی ، دریاچه ها و تالابهای طبیعی ، آب و هوای مطبوع و دهها بنای ارزشمند تاریخی از جمله جاذبه های سیاحتی استان اردبیل بشمار میروند.
یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری استان اردبیل، چشمه‌های آبگرم این استان واقع در شهر سرعین در ?? کیلومتری شهر اردبیل است. در این شهر، ? چشمه آبگرم معدنی وجود دارد. علاوه بر این، ?? چشمه آب معدنی دیگر در شهرهای دیگر استان از جمله نیر، خلخال و مشگین‌شهر وجود دارد.
کوهستان سبلان در جنوب شرقی مشگین شهر
و در فاصله ?? کیلومتری آن واقع شده است. این کوهستان دارای پوشش گیاهی
متنوعی است و بیش از ???? گونه گیاهی در آن شناسایی شده است. این کوه، یکی
از آتشفشان‌های خاموش کشور محسوب میشود و ارتفاع بلندترین قله این کوه که سلطان ساوالان
نام دارد، ???? متر از سطح دریا می‌باشد.
بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی یکی از ده اثر باستانی مهم کشور به‌شمار
می‌رود. این بنا در سال ??? هجری بنا شده‌است و در طول زمان مورد احترام
پادشاهان صفوی بوده‌است. بنای کنونی این بقعه شامل مجموعه‌ای از گورهای
شاهان و شاهزادگان صفوی و چند ساختمان دیگر (ازجمله مسجد، چینی‌خانه،
حرم‌خانه و ...) میشود. در سال ???? تلاش‌هایی برای ثبت این اثر در فهرست
آثار جهانی یونسکو آغاز شده‌است.
دریاچه شورابیل در ? کیلومتری جنوب شهر اردبیل واقع شده است و مساحت آن ??? هکتار است. آب این دریاچه شور و برای مصارف کشاورزی غیرقابل استفاده است. اما در حال حاضر نوعی ماهی در آن پرورش داده میشود.شورابیل در زبان تالشی یعنی دریاچه شور.
جنگلهای اطراف جاده آستارا به اردبیل موسوم به گردنه حیران مجموعه جنگلهای "فندق‌لو پیکره سنگی بابا داودعنبران ، پل های تاریخی و جنگلهای مشه سویی جنگلهای اطراف خلخال از جمله جنگلهای واقع در استان اردبیل هستند.
سرعین و چشمه های معدنی و آب گرمهای آن سالانه هزاران مهمان و توریسم را جذب خود می کند .
دریاچه نِئور دریاچه‌ای در حدود چهل کیلومتری شرق شهر اردبیل در استان اردبیل است.
ماهی‌های دریاچه نئور
هر سال پیش از زمستان صید و جمع‌آوری می‌شوند زیرا در اثر یخ زدن دریاچه
این ماهی‌ها نمی‌توانند در زمستان زنده بمانند و پس از زمستان دوباره
ماهی‌های کوچک پرورشی در نئور رها می‌شوند.
با بهره‌گیری از آب این دریاچه، تعدادی استخر پرورش ماهی نیز در پیرامون اردبیل درست شده است.
سه دشت حاصلخیز مغان بمساحت 90000 هکتار در قسمت شمال استان و دشت اردبیل بمساحت 90000 هکتار در مرکز استان و دشت مشگین شهر با مساحت 53700 هکتار در غرب استان واقع شده اند .
با توجه به مطالب فوق در کل می توان گفت که استان اردبیل به لحاظ طبیعی, تاریخی, اجتماعی و فرهنگی ازمناطق پررونق و ارزشمند ایران
است. وضعیت خاص زمین شناسی و توپوگرافی منطقه باعث ایجاد جاذبه های طبیعی
و چشم اندازهای بسیار زیبایی شده و بر غنای طبیعی منطقه افزوده است. در
بیش تر شهرستان های استان؛ آثار طبیعی و تاریخی زیادی پراکنده شده اند.
کوهستان پرشکوه سبلان با قله آتشفشانی سبلان و چشمه های آب گرم و دریاچه های طبیعی کوچک ولی پرشمار، مهم ترین جاذبه طبیعی شهرستان اردبیل محسوب می شود. آبشار گورگور سبلان ، گردنه ناو خلخال که از داخل جنگل های طالش به جاده رشت وآستارا متصل می شود و گردنه حیران که یکی اززیباترین و بی نظیرترین چشم اندازهای طبیعی ایران است, در این استان واقع شده است. زندگی با صفا و دور از دنیای صنعتی عشایر شاهسون و دیگر ایل ها در دامنه های سبلان به راستی حیرت هر بازدید کننده ای را بر می انگیزد. استان اردبیل
هم چنین دارای بناهای تاریخی و مکان های دیدنی زیادی است که برخی از آن ها
هم چون بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی شامل بناهای متعدد از دوره های مختلف
می شود و با رفتن به یک مکان دیدنی می توان از چندین اثر تاریخی و قدیمی
بازدید کرد. تپه های باستانی، حمام های قدیمی، عمارت های بزرگ، گورستان
های مشاهیر و بقعه های مقدس و تاریخی از دیگر دیدنی های شهرستان اردبیل هستند که در کنار صنایع دستی و جاذبه های اجتماعی و فرهنگی منطقه جاذبه های کم نظیری را فراهم کرده اند.